Về Mường Lò học cách làm đẹp của cô gái Thái

08/07/2019 04:38:00 PM
Câu ca xưa "Muốn ăn gạo trắng nước trong/Vượt qua đèo Ách vào trong Mường Lò" luôn gọi mời khách thập phương đến với các bản văn hóa của người Thái, người Mường, người Tày... để được hòa mình vào các lễ hội "Gầu tào", "Hoa ban", "Hội Lồng tồng", lễ "Tăm khảu mảu", lễ "Đón lúa mẹ", "Tết nhảy"... Trong vòng xòe, các cô gái Thái đẹp như "tranh vẽ" chúc những chén rượu thơm nồng. Không biết các vị khách đến đây đã say cảnh, say tình, hay say vẻ đẹp của người con gái Thái mà đặt tên Mường Lò là Miền gái đẹp?...

 Cô gái Thái bên suối. Ảnh: Nhật Thanh

Để có tư liệu viết bài, tôi tìm đến nhà bà Hoàng Thị Phượng, Phó Bí thư Đảng ủy xã Nghĩa An, thị xã Nghĩa Lộ (Yên Bái), cũng là người con dân tộc Thái Mường Lò. Khi nghe tôi hỏi về cách làm đẹp của các cô gái Thái, bà Phượng quả quyết rằng, người Thái có bí quyết làm đẹp rất “xuất sắc”. Các bà mẹ Thái Mường Lò lặng lẽ truyền lại cho con gái mình các câu thành ngữ “Kinh cổm nỗm tẳng” (mình thon vú dựng); “Eo kíu meng day” (thắt đáy lưng con tò vò); “Kinh dao khao lụa” (người thon dong dỏng)... Nghe bà Phượng nói vậy, tôi chợt nghĩ hình dáng như vậy thì cô gái nào cũng thích, mà bí quyết chắc là họ phải giữ kín lắm. Ở dưới xuôi, nhiều người muốn làm đẹp một cái mi mắt cũng mất cả bạc triệu chứ ít gì.

Có lẽ ít ai được như tôi được ngồi bên bếp lửa nhà sàn cùng mấy cô gái Thái xinh xắn và được bà Phượng kể bí quyết làm đẹp của cô gái Thái một cách tỉ mỉ. Bà Phượng kể: Để có được “Kinh cổm nỗm tẳng”, “Eo kíu meng day” thì ngay từ khi 11, 12 tuổi, các cô gái Thái đã quấn “xài ẻo” (thắt lưng) bằng khăn dải – một loại khăn được dệt bằng vải tơ mềm mại, bền chắc. Thời trẻ thắt lưng xanh, khi vào tuổi trung niên thì thắt khăn tím.

Trang phục Thái làm tôn tạo vẻ đẹp tự nhiên của các cô gái. Chiếc áo “cỏm” trắng (áo ngắn đến thắt lưng) với vòng cổ cườm (co lưởi) và hàng khuy bạc hình cánh bướm, hình con nhện (mắk pém) chiết hai bên nách bó sát thân hình làm cho cánh tay, vồng ngực và các eo nổi lên mịn màng, tròn trịa. Dải thắt khăn xanh có gài xà tích (những sợi dây bạc) quấn chặt cạp trên nhưng thả lỏng cạp váy dưới, váy phải là màu đen, gấu thêu bằng chỉ trắng viền vải đỏ bên trong mỗi khi nhẹ nhàng bước đi, cạp váy chuyển như sóng lúa đồng. “Xài ẻo” có tác dụng thắt gọn để giữ váy, nó còn làm cho các chàng trai Thái chú ý hơn tới cái eo và dáng uyển chuyển của người con gái Thái. Cùng với khăn piêu, vòng cổ tay, các trang phục khác trên mình đã làm cho người con gái Thái nổi hẳn lên một vẻ đẹp đầy đặn, nền nã, dịu dàng và xuân sắc.

Ngoài ra, phụ nữ Thái rất coi trọng mái tóc. Nếu trời phú cho ai có mái tóc dày, dài và đen thì đó là một diễm phúc với họ. Từ nhỏ, họ thường xuyên gội đầu bằng nước vo gạo đặc với bồ kết, giúp tóc mềm, mượt và thơm. Khi đội khăn piêu, bộ tóc được cuốn giấu trong đuôi khăn. Con gái Thái không đội khăn suốt ngày đêm như một vài dân tộc khác, vì như vậy tóc dễ bị cứng và rụng. Khi đội chiếc khăn piêu không bị gấp nhiều nếp, càng không bị buộc mà chỉ vắt lên vừa đủ làm nổi khuôn mặt trắng hồng và thân cổ ba ngấn. Bởi vậy, chỉ khi tiếp khách, đi hội hay có công việc vui, khăn piêu mới được đem ra trưng diện.

Trước đây, phụ nữ Thái có tục nhuộm răng đen như dân tộc Kinh. Ngày nay, các cô gái thích để răng trắng, đẹp. Khi còn tuổi răng sữa, chiếc răng mới nhú, người mẹ luôn chú ý nắn chân răng để khi răng phát triển không bị vênh hay chìa ra. Các cô gái thường dùng cỏ “nhả xay” (một loại cỏ mềm) hoặc miếng cau tươi để đánh răng. Đánh răng bằng cau hay lá cỏ nhả xay, răng vừa trắng, thơm, lại chắc chân lợi và không hại men. Bà mẹ còn khuyên các em bé gái tập thói quen không nên xỉa răng, vì xỉa răng, lớn lên chân răng sẽ hở lớn, rất xấu và răng chóng hỏng.

Để cho mình luôn đẹp, ngoài việc ăn uống các sản phẩm của núi rừng và ngủ có điều độ, các cô gái Thái biết giữ làn da theo kiểu riêng của mình. Cuộc sống lao động chân tay giúp cho cơ thể phát triển đều, nhưng cũng làm cho làn da dễ rám nắng hoặc bắt bùn. Bởi thế, mùa nóng hay mùa lạnh, họ đều dành thời gian ngâm mình hoặc chân tay trong nước. Ngâm nước kết hợp với xoa da, tuyệt nhiên không lấy đá ráp kỳ lên da như một số dân tộc khác.

Ngay khi tắm cũng vậy, các cô gái để khăn áo trên bờ, nâng váy cao dần theo mực nước suối, nước đến đâu, váy lẩn đến đó và cuối cùng được gấp trên đầu, cho dù có người đi qua, họ vẫn kỳ cọ một cách tự nhiên, thoải mái dưới suối nước trong xanh. Tục ngữ Thái có câu: “Me pạ ló co lưởi” (người đàn bà đúc thành khuôn) là có phần nói về cái đẹp khi tắm suối của các “tòa thiên nhiên” của người con gái Thái ấy.

Nghe bà Phượng kể về cách làm đẹp, tôi luôn nghĩ, tất cả các cô gái không chỉ dân tộc Thái mà các dân tộc khác, ngay từ nhỏ, người mẹ đã tập cho con cái đi đứng nhẹ nhàng, nói năng mềm mại. Khi lớn lên, cái nhẹ nhàng, mềm mại, thậm chí có phần e lệ ấy sẽ rất hợp với khuôn trăng đầy đặn, thon thả, tạo nên vẻ hài hòa giữa hình thể và tâm hồn.

Bà Phượng còn cho biết, trong một gia đình người Thái, lao động, nghỉ ngơi, sinh hoạt văn hóa, xã hội, lo toan công việc nội trợ được sắp xếp một cách hợp lý. Việc đồng áng được coi là việc nặng nên hầu hết do nam giới gánh vác. Phụ nữ thường đi cấy, làm cỏ, gặt hái và trồng bông, họ dành nhiều thời gian cho vá may, dệt vải, thêu thùa. Thế nhưng, hằng ngày vẫn không xa rời việc tiếp xúc với nước suối, “le sao mứa pay sỏn” nghĩa là, muốn biết người con gái đẹp hay không phải nhìn lúc xúc cá về.

Các em gái Thái đã được mẹ, chị dạy dỗ thật chu đáo, từ cách đi đứng, nói năng, hát múa, dệt thổ cẩm, thêu thùa, gieo trồng cấy hái, cách nấu ăn... kiểu mẹ truyền con nối, là bản sắc văn hoá làm nên cái đẹp, nét riêng, rất bền chặt của dân tộc Thái. Nó diễn ra theo tập quán, theo truyền thống đã có, lặng lẽ, hãnh diện, kín đáo và thuần khiết như bông hoa ban đầu mùa...


Theo bienphong.com.vn